First Man/First Ancestor

Told by Joe Friday

Transcribed by Rebecca Nayamin Kelly

Wigtuaqataraqa una, una qulireq.

Imna wanigga qanemciuluni

qulira-, quliratun ayuqelriaruluni.

Niitellra uum ayuqaquq imumirpak.

 

Tawa-ll’ una, tauna, cauluni tayim

nekevyugauluni-ll’ pillilria taw

Tauna elpenglliniuq angutnguluni.

Cinami unani. Cinami matertek

mer’em mat’um tekiteqtaarlukek.

Una taugken keggatii puvingqaluni,

qaugyam qaingani taw

uitalriaruluni tauna uitaluni.

Tawa-i-ll’ elpengami

imutun qavallertun

makluni tawa qavallertun.

Tawa-i qavallertun cali

aitauraluni.

Nangertelliniuq tawa

issengqaqapiareluni

issermi uitaluni.

Issengqaluni.

Tawa-i-ll’ kiyartellinia

man’ keluni

paugna mer’em tekicuilkii

cat paugkut amlleriluteng cat.

Maaten imna nangerrluni

ullagluni pii.

Aturat

makut taw angutem atutukai

cat taw atutukai

tamanqegcaaremeng tamakut

taw uitalliniluteng tamaani.

Qayaq-llu cal’ uitaluni cali

qayaq man’a

qayam atutukai akluktukai.

Cali tamanqegcaaremeng uitaluteng.

 

 

 

Qamigautek, legcik-gga,

anguarutek-gga malruk,

legcikcuareq-gga,

imkut-gga ayaaqumeng pitullrat,

ayaaquneng pitullrat

maklaggsuutngutullret.

Cali taman’ uitaluni.

Acaluneng-llu pitullrit

imkut muragat piliat

taprualuum uitaviit,

cituryaitni uit-, uitatuniluki

niitaqkenka.

Nayiq-llu taun’ qerruinaq cali

uitaluni uitalliniluni tawa.

Taqu-,

Elucirramegcitun ayuqluteng taw

uitaluteng tamakut.

Atuqainauluteng qamigautek-ll’ tamakuk.

Ca man’a qayaq nutarauluni

atuqaumanrilng-,

atuqaumanrilngurtun ayuqluni.

Mak-,

Una cali qantaq

piqainaulrianeng egaaneng cal’

imangqelliniluni.

Una-llu kevgun

mermeng imangqetuli cal’

mermeng imangqelliniluni.

Nutaan tamakut taw

aturani qaillukuarai tawa

qailluiturluki nantellerkait

uunguciilamiki.

Aynguaqeraqluki taw

arenqigiaqamiki taw enaitni

taw etevkaraqluki

aturyarai taw nalkurainaraqluki.

Cani taw pi, ukuk-ll’ piluguuk

talligminun kauteryaaqellrulukek

arenqinritliniagneng-am kanavet

tukulleni

tangvaagaqarraarluki tawamt’-ll’

ellilukek kanavet.

 

 

Tawamt’-ll’ atkugni tunupirlluk’

nacaryaaqelliniluni

kegginaminun.

Tawa cani tamalkuita

taw ca tamalkuita taw

enaitnun elliluki tawa.

Tawa-i tamaani taw keninginermini

ilua qamna taw pinglliniluni.

Kaigluni. (Angu!)

Kaingelliniluni ilua.

Tawa-i-ll’ tauna qantaq umyugiin qam’um

imaa tauna pinaluku

piaku iliineng keggulluni

nerelriim pingiinarlun’ taw

nerngiinarlun’.

Tawa-i taqngami

tawamt’-ll’ qaluurustangqellinian

tauna kevgun qalulluku tawa

merluni.

Taw qanqerrluni taw waten:

"Ah, wii waten wanigg’

pituqatalliniunga."

Tamana tawamt’-ll’

qayaq at’errluku

qaillukuaraqkii tawa.

Maaten kelutmun takuyaqertuq

pamna

ena pamna taw ennguluni

amiingqerrluni pama-i uitalria.

Tawa-i-ll’ caillaarteq’ngarcami

taglliniuq tawavet.

Tagngan-llu makut unguvalriit cat

tuntut tangerrngamegteggu taw

ull-, ull-, ullagalliniluku.

Ullagluku alikevkenaku

alikevkenaku makut pitarkat

tamalkurmeng nunami maani

pitarkautulit.

Caungremeng tawa

pitarkaluaqunrilengremeng

maligcuarertu’rluku

tawaten piluku.

 

Tawa-ll waten taw

maligcuaravkallratni tamaani

ukaqsikalria una

ca- agturnaluku taw

cagiviksaaqaqani

waten

nutaan-ll’ qimagarteqernaurtuq.

Tawaten taw qimagarrnaurtut tawaam.

Maaten itertuq

enmun tamaavet

ena man’ tawa

qaqimalliniluni

taw enem ak-, aklui cai taw

uitaluteng.

Una-gga tuntuq cal’ curuq,

tawa-i una-gga cal’ kenurreq,

kenurrautuli imn’

kenurrautullret,

kenurrautuliutuli akaareq.

Aa tawa-i-ll’ piinanerminun

man’a ayuqucia

qaillun ayuqlirilliniluni.

Tawa-i-ll’ curum taman’ qaingani

uitainanermini ikavartellriim,

taw tayima cillani nalluyagulluni.

Tawa-i-ll’ tupagluni,

tupagngami-llu taw imutun taw

elpengllermitun aitaureluni tawa.

Tawamt’-ll’-am taw qanertuq:

"Tawa-am waten wii

pituqatalliniunga-yam."

Cunagguq-am qayaq-ll’ taman’

elicarluku tawa.

Piqarraallermini umutun taw

mikelngurtun pirraarlun’

kiitawani-gguq piyumanaringuq

tamakut-llu taw aturuartu’rluki,

taqukailengremi

urluvni-llu tamakut

urluv-, urluvrii-llu qelumaluteng taw

piqainauluteng taw

tamalkurmeng.

Atutukai taw angutet ak’a.

Taw uitaluteng.

Tawa cunaggug imna tawani

taw enmini piani.

Cuuluni.

Cani tamakut eqluki.

Waten taw egaaneng-llu

piyugaqami.

Qaillun-tan taw

arulaquneq-ll’ nallunritaqau?

Taw ellmineng piluni

pinaurai taw maaken iliitneng

nuyurcuryunrilaki-ll’ tamakut.

Tawa-ll’ taw piqerluni tawa

waten aya-, ayagnaurtuq

iliini-ll’ urluvni unilluku

nangrremi taw ayagaqami

ayagiinangyaaqnaurtuq

cat nallunairtuareluki.

Waten taw umyugarturluni:

Ellmitun ayuqelriameng

tangerqeryuumirluni.

Waten makuneng qanyuulngurneng

unguvalrianeng

ilangqerrsaaqengrem’ amllerneng

ayuqenrilngurneng.

Caungremeng-gguq taw

ugnararraungremeng-llu tayim

alikevkenaku taw.

Ilakelriatun taw taun’

ayuqluku

taugaam-gguq agturcicuitut.

Tawa-ll’, piq-, cat

tawamt’-llu taw

paqnayagutaqamiki waten

uksutulliniluni taw

una nunii.

Uksuraqluni. Kiagaqluni,

Up’nerkaraqluni taw

ayuqelliniluni taw nunii tawaten.

Ayuqetulliniluni.

Makuneng cal’ napaneng

pingqelliniluni taman nuniin,

ilii tamana makuneng-ll’

uqviganeng.

Nunam naumastektukaineng

taw pingqerrluni.

tawa-ll’ tamakut taw

eliqaqurallni nallunairtuareluki

tawamt’-llu taw

umyugarturluni

cugmun tekiarrluki

teguqayunarciareluki

pillernaani tamakut

paqtaarturyaaqellininaurai

tayima taw.

Enmeggni taw uitaurallininaurtut.

Qaill’-kiq taw pitalriameng

tawani enmini uitaaqa?

Nunamini tawani.

Tawamt’-ll’ taw up’nerkautaqani

tamakut taw caskuni aturluki

tamakut taw nallunringnaqluki

taw nallunrirluk’ tawamt’-ll’ kanani

imarpigmi alikevkenaku taw

pinauraa taw

ila-, ilagarluki tawa.

Anguangraani-llu makut ugtat

aliksuunaku maani

ket’araremi

tangerqerraarluk’

inartaqluteng.

Cat tamalkurmeng alikevkenaku,

pitarkat.

Kiagmi tawa-ll’ piqerluni

atakumi uitallermini taw

imumeng umyugaa

quyigpegnani piluni:

"Wanigga-qa tawa

wii wanigga

cillapaarrluum mat’um

maa-i keyima

wanigg’ cuk’aqaanga?

Cameng-llu wanigga wangtun-llu

qantulriarremeng-llu

aiparraunii wanigga,

cuu- cuuqatartua-qa

taw waten?"

Tawa-i-ll’ piqerluni taw

inarrluni

qavarningami.

Tawa-i qavarluni tawa.

Qavallermineng-llu makcami

qantani teguluku

unauakumi taw nerureluni.

Neruraqarraarluni-llu

waten qakemna kayukilngalan

anguallerkani taw unani

enqakluku taw

keyiin taw

nunaniryuutek’ngamiu tamana.

Anguarluni-llu piaqluni taw

anguariinaarluni piaqluni tawa.

Tawa-ll’ pektaqami taw

tamakut unguvalriit cal’

nunaniryuutekluki taw

pinaurai,

qanengssagcilluki taw

tamakut pinaurai.

Tawa-i-ll’ tawat’nallerkani

enqakluku

anguallerkani

nernermeng taqngami

meq’erraarluni kevgutmineng

tawaken qaluurun

pirraarluku an’uq.

An’uq nunaniqluni cilla.

Ketetmun-ll’ tawa takuyalliniuq

taw tamana imarpik

pivigkani takuyarluk’ pikii.

Kan’a-llu makcimaarluni.

Augkut-gga keluani

cali cat unkut

una-i tangerrnaqluteng

qaugyam qaingani

mat’um mer’em ciniin’.

Aqvaqurluni taw

at’ertuq kan’a taw

matangqaluni kana.

Elliitun ayuqelria kan’a.

Tawa-ll’ elliin taun

pillni taw enqaqerluku

pivillrani taw kana.

 

 

 

Aal tekiartellinia

tekiarcamiu pillinia,

"Waq’a ataki?!

Na-, na-, naken,

…Naken taw piyit?"

Una-ll’ taw qavallermineng

tupalriatun ayuqlun’

aitarelun’ tawaten.

Arnaulliniluni.

Aali tawa-i

qanengssaglun’ elliitun-ll’

qantuluni tawa.

Aturai tamakut

arqevkarluki

uunguciilengraaki.

Aturakek-llu tamakut

taqnerrlugcimavkenateng

ellurtarrlainauluteng tawa

tamalkurmeng.

Arnam-am taw atutukai

tamaq’apiarami

tamaq’apiarami uitaluteng.

Tamlkuqapiaremeng.

Piluguuk-llu-gguq taum

alukatarlutek ak’astun

pinevyaneng imkuneng

tangniqucirlukek

nalukataneng pitukaitneng.

Qaqimaluni-m taw elliitun

arnam atutukai taw

tagulluki

quyatekluk’ cakneq taw.

Nanuumiinani tawa

qanengssagluni.

Tawa-ll’ elliin-ll’

kiularlun’.

Taw tawa-i tamana tawamt’-llu tawa

enmeg ilua taw

pinqegcaqanirluk’

taum taw arnam.

Caciryaraicitun makut.

 

 

Cunagguq un’ taw

nutaan taw

uterteqataraqami-ll’

taw utercuglun’

taw uterrnaurtuq cakneq.

Waten taw ayagaciryaraqluku

una yaaqvanun

ayagaciryaraqluku.

Ellmegtun ayuelriameng

tangerqernayukluki

tangerqernayuklukuarluni.

Makut-llu

nallunairturnallernani

cugmun teguqernayukluki

cali taw piluni.

Aa cunagguq-am tawa

elgarraarluni taw

cangalliurpegnatek taw.

Taw-i-ll’ piuraqerluni

una aip- tauna

nulirra, arnii tauna

aqsiigmineng pilliiniuq.

Aqsiik ukuk

angturringellinilutek.

Cagingaura-, cagingaluku-ll’

piaqeni taw peketnaurtuq.

Tawa tamakuneng caneng

tangtuami tauna

angutii.

Makuneng-ll’ tuntuneng tangtuami

cali tamanqegcaaremeng uitaluteng.

Nalluvkenaku taw tauna taw

elkegenka ellmegtun

ayuqelriaruciqniluku

taw piaqluku.

Una wanigg’

taum aiparmi qumii.

Tawa-ll’ piqerluni taw

qumiulnguami

anlliniuq…

maaten-gguq an’uq

tan’gurraulliniluni.

Aa, quyatekluku tawa.

Anngan-llu taw

aatiin acilliniluku

at’illiniluku

Maklaggsurlimeng.

Aa tawa-gguq im’ un’

tan’gurteng (?)

Cailqenrilami taw

angliyullra cukanreluni taw

aatiin taw

yaaqvanun ayagyaraqnauraa.

Tawamt’-ll’ waten angturring’ngami

makuneng ungungssineng

taw ulapequcirluk’

qagaani taw ilakluki taw

ulapeqnaurtuq.

Tawa-i maani-ll’

manglaraani enem taum

aqumuranaurtut caaqameng

tawamt’-ll’ tauna taw

ulapeqaqan

ayuqenrilnguut makut unguvalriit

nunami maan’ pitulit

ullagluku taw aquitnauraat,

nunaniryugnaurtuq

taw tauna cakneq tan’gurraq

tamakuneng ilaluni.

Kiitawani taw angurrilun’

taw-am piqerluni

tawamt’-ll’ una wanigg’ aipaa taun

aqsiigmi taw-am

imangellinilutek.

Taw-am nallunriamegnegu

taw nallunrilamiu

taum nutem makut unguvalriit

tangvaggaarluki.

Tawa-i-ll’ piluku taw-am

"Wangkuk-am wanigg’

ayuqelriameng cali taw

ilangeqatartukuk."

Tawa-i angturring’ngami

ann’nariani anlliniuq-am

tawamt’-ll’-am

angutngulliniluni.

Tawa-i quyatekluku

imkuk angayuqaak.

Tawamt’-ll’ acilliniluku

Taqukarliameng.

Tauna uyuraa.

Tauna-ll’ anngaa Maklaggsurlimeng.

Cunagga imkuk

tan’gurraak tawa

angliyullrak cukanreluni.

Tawamt’-llu tawa

nekevyuurtengangneng

waten taw

ellmitun qayilukek.

Qayilukek.

Calirlukek taw calirturlukek

makuneng cami

ayuqaitneng tawa

calirlukek angutet

atutukaitneng.

Cunagga-am taun’

Maklaggsurli waten

anguaryaurcami imarpigmi

unani anguaryaurcan

aa, makliit taw makut

qayaa-llu-gguq

cingeqciurenauraat tawa.

Caluku taw

alikevkenaku taw

ilaliurnauraa tawa.

Tawamt’-llu cal’

tawaten-gguq-am

tawaam piyuunateng

agturcicuunateng tamakut.

Tawamt’-llu-gguq piqerluni

tauna Maklaggsurliullilria

ugtamun mayurluni.

Caciquq tawa taw

ulapkuyaluni.

Aipaqluku.

Atiigni taw tangvallininaurak

taw cangalkevkenaked

cangayuyuunani-ll’ ellii.

Tawamt’-ll’ tauna taw

Taqukarliareq

pawani piaqan

makut carayallraat ullagluki.

Makut unguvalriit iluiraluku.

Waten taw

naryaniurturallininauraat-ll’ man’

tan’gurraam

taum pia.

Nekevyuurcamek taw imkuk

taum-ll’ atiin taw

entun ayuqelriameng

qaygilivkallinilukek.

Kenillirluku.

Atii-ga taw-am

maqilriameng

tangerqayuilengremi taw

maqiyaurrluni.

Kiitawani-gguq taukuk

ilagaucaurtuk irniak.

Nekevyaurrlutek taw

nekevpaurrlutek taw

pingnatunglutek.

Picim tawa-ll’ iliini

unuakumi taw tupalliniuk

imkuk anngaqelriik qaygimi.

Tawa-i-ll’ agngamek

enmun amavet agngamek

qantatek teguluki taw

nerllinilutek.

Taqngamek-llu nangercamek…

…nangerrlutek

atiigneng-ll’ qaill’

aaniigneng-ll’

upuartevkenakek

anngamek tawa-ll’

unavet cinamun

atrelutek

qaugyam qainganun

 

negetmun taw

amllillinilutek.

Ayalliuk tawa

negetmun taw.

Aruliaqerlutek taw

qanengssagaqlutek.

Umyugakek cakneq

cumiggluteg negetmun.

Tawa-i-ll’ taglutek

pawavet piaqlutek.

Tawamt’-llu tawa kiagem mat’um

erenra taktuyaaqelria.

Aruliaqaamek piuk:

"Ak’a taw unu-, unungellinilria."

Tawa-ll’ nangerrlutek

qanaatellinilutek,

"aali atamegnung imum

peng’garciiqaakuk.

Wangkuk tawaam

qipeskumegnung."

Tawa-ll’ taum uyuraan piqallia:

"Unugtuq, unugciqaakuk

unuaqun tawaam

qipeskumegnung

qavaqerraarlunung piciquq-

assinriciqngatuq."

Taw-am angqerluk’

taw-am negetmun

amlliqaniqerlutek cal’

ayagarteqerlutek

unugngan-llu

taglutek pawavet.

Aqumqaageng-am taw

iluvaraluteng at

ungungssit iluvarluteng

awatairluku

puqlameggneng cikiumalukek.

Tauna-ll’ Taqukarliareq

carayallraat makut taw

pinqegcaareluku.

 

 

Unuakun tawa-ll’

nangercamek,

tupiimek atraamek

anngaa taun’ pilliniuq,

"Waq’a, qaill’ wanigg’

piciqsinung?"

Uyurani-m taw taun

elliin taw puqi-, puqinruuratuan

caaqamek,

taw atanequreluku

taum anngaan.

Tawa-ll im’um

uyuraan kiullia,

"Ayacuaqerluk ataki

negetmun cali."

Waten taw

ayaine’gmini pawavet

taglutek tawamt’-llu

carkaituurnaurtuk

nunamun pawavet.

Cameng tawa

caqalleruaremeng

kiyarqu’rlutek.

Piyaaqnaurtuk

tangyuunatek.

Taw-am ayagartelliniuk tawa

negetmun tawa.

Tawa-am ayainanermegni

man’a unutmun

ingluvangaqataqercilluku

waten ingluvangaqataqercilluku

erneq

kuigmun mat’umun

ameltulriamun tekiartelliniuk

qaillun taw kepsunaunani.

Nang’ercamek kiyartelliniuk

kiatmun…

ennguciqnganani qamna

ciniini tamatum.

Nangerrlutek tawa-at pilliuk:

"Wa-qa, qamna-qa ennguuq?

Ennguciqnganani

ciin qama ayuqa?

Taw ullakarlarpuk."

Ullaineragni

anqallinikili augna,

anqerraarluni-ll’ tayim

itliniluni.

Aal pilliuk,

"Tang, tangerrluk’ augna

wangkugtun ayuqelria,

teki-, tekiteqatartukuk

wangkuk cali."

Tekicaartuinagneng tawamt’-ll’

yaa anllinikilik

yaa malruulutek.

Aal yaa-i taw an’aqlutek

tekiartellinilutek-llu tawa

tekiarcagneng-ll’

imkuk kevgaraak

cuvangarrlutek tayim

itqertellinilutek.

Qama-i qanlliniuk

kegkuk tekitnilukek.

Ama-i taw pilliuq

taum itresqellukek.

Uyangaarrlutek pilliuk

"itertek"-gguq.

Iterlutek taw

aqumqallinilutek.

Arnalquareq ikna

arnaurtellria taw

arnaurteluaqauciinani taw

arnaurteluaqanrilengremi

taukuni teggenruluni.

Anlliniluni taw-ll’ taw-am

"Aali! Cillami

cungqerrsaaqellinivagartuq."

Tawa-ll’ nerevkaasqellukek.

Imkuk-llu qantagneng

malrugneng pilutek

Imirturallinikilikek

maaten taitait

 

 

 

 

maani taw nunami

naumatulit tamanqegcaaraita

ilairtaareluki makut

nunamquyuut cat

taw ilairtaareluki qanta-

qantaanun ekliniluki.

Tawa taw nerellragni

taw qanengssagaqluni tauna

arna-, arnaq tauna.

Tawa-i ellait

wanigg’ cuuniluteng

cameng nalluluteng taw

cuuniluteng.

Unguvalrianeng tawaam

taw makuneng.

Caqciaqagneng-llu

(Qastuyaqunakek taukuk)

caqciaqagneng-llu taw

unguvalrianeng

qanengssagcit’tuniluteng.

Aal tawa-I-ll’ tauna

unugpak uitalutek taw

qavarlutek tawani.

Tawa-i-ll’ unuaquan

tuntumeng tuquqaarluku

pilagluku-llu

pilagturarraarluku-llu

teguyunarcanqegcaareluku

tawamt’-ll’ iterquareluki.

Qanqerlutek-llu

aanangqerrnilutek

atangqerrnilutek-llu

wanigg’ taw qipteqatarnilutek.

Taw angralukek

taw angralukek.

Qiplutek tawa

unuakumi tawa.

Aqvaqurtuk tawa uqilangnaqlutek

qayugg caqciqayuunatek-llu

pawani.

Cakneq taw uqilangnaqlutek

aqvaqurtuk.

Aruliaqallertek una taw

ikgelkelluku.

Imumeng-llu man’a

tan’gernariyarturluni

tekicarturluku-ll’ ingna eniit.

Atiig ingna qaygiim

qaingani nacarturluni

nangerngalria.

Yaa-i taw nangengqaluni.

Tawa-ll’ maa-i

menglairyaartuagneng taw

pillinilukek,

"Calu-, calutek

peng’garcitaaksagaraqcitek?"

Tawa-i enmun iterlutek

qanemcilutek taukugnun.

Qaill’ kiuqerpegnakek

taum atiin tawa

atiigneng.

Unuakumi tawa-ll’

qaygimi pillragni

uitallragni

atiigneng unuakuaremi

taw qavaryungraagneng

imassuircamek taw

qavaryugyaaqlutek.

Atiineng itervikluk’ agluk’

neryartuusqaak.

Tawa-i atamek pisqutii

qaill’ narurterluku-ll’

piyuilamegnegu taw

anlutek

aglutek taw nerlutek.

Aa tawa-i-ll’ tawa nerlutek.

Nernermeng-llu taqngamek

uptesqellukek

tawamt’-llu aaniigneng-llu

taum aaniita

makut pisqaqaqaat

caneng tawa

neryungnarcarluk’

tevegtuareluki.

Imirtuareluki.

 

Atiigneng-llu tawamt’-ll’

man’a caneng-am

mii-, miiyvigteng

ca imna taw

umcilria imirluku

tawamt’-ll’ piluku.

Uptesqellukek

qaya- qayateng taw upluku

negetmurrluteng.

Negetmun taw cagnitaqelriit taw.

Tawa-I-ll’ imna

ernerrlutek malrugneng

pillruyaaquk

negetmurtellermengni.

Tawa-ll’ tawani taw

ernermi ataucimi

qipcamek

unu- unukatartu’rcilluku

tekitellruug nunameggnun.

Tawamt’-ll’ tawani-gguq

waten qayatgun piameng,

im, naug qiiviniraqelria

qiivirneq kayungluni

negetmun carvanitulria

imarpik, ataucimeng

carvanengqerpegnani…

…tamana taw maligarrluku taw

pillermeggni tawamt’-llu

tawa tauna kuik

tekitelliniluku

unugturautekuluku.

Ernerpak.

Aa tawa itreluteng.

Aa nutaan qanengssaglutek.

Qanengssaglutek taukuk

kiuklutek arnak.

Atiik-llu tauna-llu.

Ellait-ll’ taw waten anluteng

caluteng ulapeqluteng

taw aquiluteng.

Nunakililuteng.

Tawa-i-ll’ unuakun

tawamt’-ll’ taw upcameng.

Upcameng

atiigneng tauna

ellii tauna teggen-,

aaniik tauna

alrapaqluku taukuk-llu

kevgaraak elkegenka

av’karlukek alrapaqlukek.

Cai taw aturyugarkait

qayameggnun ekurluki

tawamt’-ll’ qipyulluki

nunameggnun.

Tawa-i-ll’ tekilluteng

tawamt’-ll’ tekicameng

tawa tawamt’-ll’ tauna taw

marrlugaq tauna.

Taukugni aaniigni uitaluni.

Tawa-i-ll’ tawani taw

tekicat- tekicata

tekicameng-am

pikameggneng taw teguraucameng

caneng makuneng-llu cakameggneng

nuuqitenrilameng

cateng-llu tamakut cakateng

alingyunrilata.

Enlivkarluk’.

Enlivkarluk’ tawa.

Cat taw

aturluki taw

enlilutek.

Enlilutek tamatum

taum atami tamatuneng

atutukai aturluki.

Muraganun atutukai

atiigneng ikayualuteng.

Taqngamegteggu-ll’ taw

tauna taw tawani

maurluak etevkarluku

tawani maurluani

tawamt’-llu taukuk tauna

naliak-kiq tayim piaqak

taukugni aanagmini

uitavkarluku.

Aana- Aal taw

tawa-i caaqluteng

cungnaqucineng

aturluteng tamaani

nutaan tawaten

cuuguluteng taukut taw.

Makut-ll’ cakaniyuunateng

unguvalriit nuyurritellrit.

Cunagguq-qa imna taukuk

piqerlutek tawamt’-ll’

taukuk kevgaraak

taukuk

tawamt’-llu quminglutek tawa.

Kiitawani imkut taukut

amlleringurangelliniut

waten tawa.

Piyunariaqameng

piaqluteng taw waten

tegulluteng piaqluteng

enliluteng tawaten.

Enneng taqurqelluteng

imkut-llu tamakut

ungungssit nuyurritqapiarallrit

nuyurritenqegcaareluteng

nuyurritellrit

cillaqsigiinarluteng

awatara-

awatararangluteng

pilliniluteng.

Amlleringluteng tawa.

Kiitawani imkut waten ullagaqaciteng qimagyaurtut

tekicitevkenateng

waten ayakarluteng

piyaurtut makut pitarkat.

Kanani cal’ taw

imarpigmi taw

ayuqluku.

 

 

 

 

 

 

 

Tawa-ll’ taun’ taw

maurluat maurluq tauna

imkuk kevgaraak

aulukestellrak qanlliniuq:

Qakemna nunallerteng

nayurcirluku nunayeng

qakemna pisqelluku

qamqapigcitevkenaku.

Tawa-ll’-am taw

ilait avgit tayim

pingataqut-llu

angyaneng tawaten

taqurqevkarluki

taum atiita

pikaitenrilameng.

Ataniagu’rluki.

Angyaneng cal’ taw

tangerqaiyuulengremeng

qaill’ angyineq nallunritau?

Cul’irluku qakemna

waten tawa

ullagtaarulluteng

nunataarulluteng pituluteng.

Tawani taw

avauriqalliniunga

assiqernauqa:

pekpailegmeng tawani

qanlliut:

Ellait wanigg’ cameng

nunaniryuutmeng

carraunateng waten

nuna cuullerkarteng

qanrutekluku.

Qaygiyeng-ll’ angtucallruluku.

Cunagguq un’ caneng

taqurqelluteng

makuneng caneng

atungruyagyaraneng-llu

cayaraneng

taqurqelluteng tawa

nunaniryugnaurtut taw

iliit quyurrluteng

piaqameng.

Tawa nutaan avvluteng.

Nutaan imkut

taw nunallrat cukanreluni

negeqliit-llu

ukut cali

yaaqliit uganaqlii cali

naullra cal’ cukanreluni.

Man’a, man’a taw maa-i

piciryaraat man’a

qanrutkaqaat

taukuneng-

wangkutnun-, wangkuta

mat’umeng

caciryaraput makut tawaken taw

kingunengqerrniluki.

Imkut wa-tawa civumteni qulirat

tamakut atutullrullikait

man’a picirayararput-ll’

wangkuta qulirauluteng pitullret.

Taukut-llu keyirremeng taw cuu-

taukuneng taw cuk man’a taw

nauniaqaat.

Taukurrlainarneng.

Tawamt’-llu man’a cuut

caciryaraat

taukuneng tawa

tailriaruniluku.

Man’a cum qaillun

pingnatuuciq

man’a tamakut

taw pitarkautait

ilaketukait

imkut ilaku’rluki pitukait

alingtariqapiareluteng

tawa, alingtariluteng.

Taw tamakut taw

caskuteng aturluki tawa

piaqluteng

pingatugaqluteng.

Cauyaneng-llu makuneng taw

nunaniryuucirluteng

aipateng amkut waten

ilakerrlainaryaaqluteng tamakut

aipameggneng inglulirluteng

caaqluteng aipait imkut

aipateng cali aqvaluki

taw piaqluki.

Cateng tamakut piluki

maurluunkuk tauna nunallrat

taukuk-llu Maklaggsurlinkut.

Tawa-i caciryaraq tamaaken-gguq

taukuneng kinguvalriaruaquq

man’a maa piciryararput wangkuta

taukut-llu qulirat atutullrullikiit

cali piciryaraq man’a.

Tawa-i tamaani

ayagniqarrallermini-llam

piurngaunani pillruyaaqelria

camna elgerrnginanrani-llu

kitugquratuaqamegteggu

makut taw eglerquralriit.

Mat’ungremi tawa

cuucitun ayuqluni eglerrnginanermini

piurngaiterrlgaurcilluku

kitugqu’rluku pituluku

taw piu-, piu-, piurtengllilria

tayim ayangiqarrallermin’

piurngaluaqallrunricaaqluni.

Tawamt’-llu makut pitameng

unguvalriit nakacuit

tawamt’-ll’ qelekluki

anglayuutekluki

taw callermeggnun

mat’umun taw

pillininaurait

cayarait tawa cuut

aturluki.

Qel’kerraarluki

tawa piciryaraicitun taw

piaqluki

tamakut waten unguvalriartameng

makut nakacuit.

Maa-i kevgiq- kevgiq-gguq

cali man’a cali

kevganeng pituluteng

waten tawa

quyuq-, kevgi-, kevgiraqameng

taw quyurtepig-

quyurrluteng taw

aipaani taum nunam uitaaqluteng.

 

 

 

Malruulutek taukuk una wanigg’

qaneryaraq niitellemni waten

tamakut qanemcikestellri

qanaatullruut taukuneng

kinguvarniluku man’a cuut

caciryaraat.

Tawa-ll’, taum taw

kinguakun

kingurpiikun taum pingataquq.

Tawamt’-lluum nakaciutullrat

man’a nakacugneng

aulukituluteng anglayuucitullrat.

Uum-gguq nakacuut

ayautellrata erenrit makut

kitugtelqai.

Tekicami.

Piicimaarraarluni

tan’gurraam nakacuut

ayautellrataku.

Erenrit makut

nakacuut tegumiaqaqateki

ernirluki pitukait.

Wangkuta-ll’ cal’,

imumi cali

er-, er-, ernir-, ernerneng

cuqyucirtu’rluki pitullrukput

ak’a, cat makut

caciryarat.

Taum-gguq tawa

tekicami taw

kitugtelqai makut

ernerkait tamakut.

Tama taw-am wanigg’

taw una qaneryaraq tawa

cameng iqua piiurutuq.

Iquklipailemni una taw

qacungarcaaqellruaqa una.

Tawaam una

niitellemni wii

niiteqarraallemni

qanemciyugaqa niitetullemni

taktullruyaaquq.

Malruulutek waten

unugyarturaqan

qanemcikaqamegteggu

payugqurngellra

tekilluku qanemciktullruat

qanemcikestaita.

Nunameng-llu ataucimeng una

niitellruvkenaku wii.

Qissunameng niitelluluku.

Ugkuneng-llu uaqlimteneng

niitellruluku.

Tawamt’-ll’

Kayalivigmiullerneng

imkuneng unirqullritneng

awani Ayuutem

akiantellerneng

Kayalivigmiullerneng

cali niitellruluku.

Waten taw carkaicuutekluku

atakumi

una taw atakurrlainarmi taw

qanemciku’urenauraat

ingna payugqullrat

tekiarrluku.

Tawa-i taq’aqa tawa.

 

 

Glossary