First Man/First Ancestor
Told by Joe Friday
Transcribed by Rebecca Nayamin Kelly
Wigtuaqataraqa una, una qulireq.
Imna wanigga qanemciuluni
qulira-, quliratun ayuqelriaruluni.
Niitellra uum ayuqaquq imumirpak.
Tawa-ll’ una, tauna, cauluni tayim
nekevyugauluni-ll’ pillilria taw
Tauna elpenglliniuq angutnguluni.
Cinami unani. Cinami matertek
mer’em mat’um tekiteqtaarlukek.
Una taugken keggatii puvingqaluni,
qaugyam qaingani taw
uitalriaruluni tauna uitaluni.
Tawa-i-ll’ elpengami
imutun qavallertun
makluni tawa qavallertun.
Tawa-i qavallertun cali
aitauraluni.
Nangertelliniuq tawa
issengqaqapiareluni
issermi uitaluni.
Issengqaluni.
Tawa-i-ll’ kiyartellinia
man’ keluni
paugna mer’em tekicuilkii
cat paugkut amlleriluteng cat.
Maaten imna nangerrluni
ullagluni pii.
Aturat
makut taw angutem atutukai
cat taw atutukai
tamanqegcaaremeng tamakut
taw uitalliniluteng tamaani.
Qayaq-llu cal’ uitaluni cali
qayaq man’a
qayam atutukai akluktukai.
Cali tamanqegcaaremeng uitaluteng.
Qamigautek, legcik-gga,
anguarutek-gga malruk,
legcikcuareq-gga,
imkut-gga ayaaqumeng pitullrat,
ayaaquneng pitullrat
maklaggsuutngutullret.
Cali taman’ uitaluni.
Acaluneng-llu pitullrit
imkut muragat piliat
taprualuum uitaviit,
cituryaitni uit-, uitatuniluki
niitaqkenka.
Nayiq-llu taun’ qerruinaq cali
uitaluni uitalliniluni tawa.
Taqu-,
Elucirramegcitun ayuqluteng taw
uitaluteng tamakut.
Atuqainauluteng qamigautek-ll’ tamakuk.
Ca man’a qayaq nutarauluni
atuqaumanrilng-,
atuqaumanrilngurtun ayuqluni.
Mak-,
Una cali qantaq
piqainaulrianeng egaaneng cal’
imangqelliniluni.
Una-llu kevgun
mermeng imangqetuli cal’
mermeng imangqelliniluni.
Nutaan tamakut taw
aturani qaillukuarai tawa
qailluiturluki nantellerkait
uunguciilamiki.
Aynguaqeraqluki taw
arenqigiaqamiki taw enaitni
taw etevkaraqluki
aturyarai taw nalkurainaraqluki.
Cani taw pi, ukuk-ll’ piluguuk
talligminun kauteryaaqellrulukek
arenqinritliniagneng-am kanavet
tukulleni
tangvaagaqarraarluki tawamt’-ll’
ellilukek kanavet.
Tawamt’-ll’ atkugni tunupirlluk’
nacaryaaqelliniluni
kegginaminun.
Tawa cani tamalkuita
taw ca tamalkuita taw
enaitnun elliluki tawa.
Tawa-i tamaani taw keninginermini
ilua qamna taw pinglliniluni.
Kaigluni. (Angu!)
Kaingelliniluni ilua.
Tawa-i-ll’ tauna qantaq umyugiin qam’um
imaa tauna pinaluku
piaku iliineng keggulluni
nerelriim pingiinarlun’ taw
nerngiinarlun’.
Tawa-i taqngami
tawamt’-ll’ qaluurustangqellinian
tauna kevgun qalulluku tawa
merluni.
Taw qanqerrluni taw waten:
"Ah, wii waten wanigg’
pituqatalliniunga."
Tamana tawamt’-ll’
qayaq at’errluku
qaillukuaraqkii tawa.
Maaten kelutmun takuyaqertuq
pamna
ena pamna taw ennguluni
amiingqerrluni pama-i uitalria.
Tawa-i-ll’ caillaarteq’ngarcami
taglliniuq tawavet.
Tagngan-llu makut unguvalriit cat
tuntut tangerrngamegteggu taw
ull-, ull-, ullagalliniluku.
Ullagluku alikevkenaku
alikevkenaku makut pitarkat
tamalkurmeng nunami maani
pitarkautulit.
Caungremeng tawa
pitarkaluaqunrilengremeng
maligcuarertu’rluku
tawaten piluku.
Tawa-ll waten taw
maligcuaravkallratni tamaani
ukaqsikalria una
ca- agturnaluku taw
cagiviksaaqaqani
waten
nutaan-ll’ qimagarteqernaurtuq.
Tawaten taw qimagarrnaurtut tawaam.
Maaten itertuq
enmun tamaavet
ena man’ tawa
qaqimalliniluni
taw enem ak-, aklui cai taw
uitaluteng.
Una-gga tuntuq cal’ curuq,
tawa-i una-gga cal’ kenurreq,
kenurrautuli imn’
kenurrautullret,
kenurrautuliutuli akaareq.
Aa tawa-i-ll’ piinanerminun
man’a ayuqucia
qaillun ayuqlirilliniluni.
Tawa-i-ll’ curum taman’ qaingani
uitainanermini ikavartellriim,
taw tayima cillani nalluyagulluni.
Tawa-i-ll’ tupagluni,
tupagngami-llu taw imutun taw
elpengllermitun aitaureluni tawa.
Tawamt’-ll’-am taw qanertuq:
"Tawa-am waten wii
pituqatalliniunga-yam."
Cunagguq-am qayaq-ll’ taman’
elicarluku tawa.
Piqarraallermini umutun taw
mikelngurtun pirraarlun’
kiitawani-gguq piyumanaringuq
tamakut-llu taw aturuartu’rluki,
taqukailengremi
urluvni-llu tamakut
urluv-, urluvrii-llu qelumaluteng taw
piqainauluteng taw
tamalkurmeng.
Atutukai taw angutet ak’a.
Taw uitaluteng.
Tawa cunaggug imna tawani
taw enmini piani.
Cuuluni.
Cani tamakut eqluki.
Waten taw egaaneng-llu
piyugaqami.
Qaillun-tan taw
arulaquneq-ll’ nallunritaqau?
Taw ellmineng piluni
pinaurai taw maaken iliitneng
nuyurcuryunrilaki-ll’ tamakut.
Tawa-ll’ taw piqerluni tawa
waten aya-, ayagnaurtuq
iliini-ll’ urluvni unilluku
nangrremi taw ayagaqami
ayagiinangyaaqnaurtuq
cat nallunairtuareluki.
Waten taw umyugarturluni:
Ellmitun ayuqelriameng
tangerqeryuumirluni.
Waten makuneng qanyuulngurneng
unguvalrianeng
ilangqerrsaaqengrem’ amllerneng
ayuqenrilngurneng.
Caungremeng-gguq taw
ugnararraungremeng-llu tayim
alikevkenaku taw.
Ilakelriatun taw taun’
ayuqluku
taugaam-gguq agturcicuitut.
Tawa-ll’, piq-, cat
tawamt’-llu taw
paqnayagutaqamiki waten
uksutulliniluni taw
una nunii.
Uksuraqluni. Kiagaqluni,
Up’nerkaraqluni taw
ayuqelliniluni taw nunii tawaten.
Ayuqetulliniluni.
Makuneng cal’ napaneng
pingqelliniluni taman nuniin,
ilii tamana makuneng-ll’
uqviganeng.
Nunam naumastektukaineng
taw pingqerrluni.
tawa-ll’ tamakut taw
eliqaqurallni nallunairtuareluki
tawamt’-llu taw
umyugarturluni
cugmun tekiarrluki
teguqayunarciareluki
pillernaani tamakut
paqtaarturyaaqellininaurai
tayima taw.
Enmeggni taw uitaurallininaurtut.
Qaill’-kiq taw pitalriameng
tawani enmini uitaaqa?
Nunamini tawani.
Tawamt’-ll’ taw up’nerkautaqani
tamakut taw caskuni aturluki
tamakut taw nallunringnaqluki
taw nallunrirluk’ tawamt’-ll’ kanani
imarpigmi alikevkenaku taw
pinauraa taw
ila-, ilagarluki tawa.
Anguangraani-llu makut ugtat
aliksuunaku maani
ket’araremi
tangerqerraarluk’
inartaqluteng.
Cat tamalkurmeng alikevkenaku,
pitarkat.
Kiagmi tawa-ll’ piqerluni
atakumi uitallermini taw
imumeng umyugaa
quyigpegnani piluni:
"Wanigga-qa tawa
wii wanigga
cillapaarrluum mat’um
maa-i keyima
wanigg’ cuk’aqaanga?
Cameng-llu wanigga wangtun-llu
qantulriarremeng-llu
aiparraunii wanigga,
cuu- cuuqatartua-qa
taw waten?"
Tawa-i-ll’ piqerluni taw
inarrluni
qavarningami.
Tawa-i qavarluni tawa.
Qavallermineng-llu makcami
qantani teguluku
unauakumi taw nerureluni.
Neruraqarraarluni-llu
waten qakemna kayukilngalan
anguallerkani taw unani
enqakluku taw
keyiin taw
nunaniryuutek’ngamiu tamana.
Anguarluni-llu piaqluni taw
anguariinaarluni piaqluni tawa.
Tawa-ll’ pektaqami taw
tamakut unguvalriit cal’
nunaniryuutekluki taw
pinaurai,
qanengssagcilluki taw
tamakut pinaurai.
Tawa-i-ll’ tawat’nallerkani
enqakluku
anguallerkani
nernermeng taqngami
meq’erraarluni kevgutmineng
tawaken qaluurun
pirraarluku an’uq.
An’uq nunaniqluni cilla.
Ketetmun-ll’ tawa takuyalliniuq
taw tamana imarpik
pivigkani takuyarluk’ pikii.
Kan’a-llu makcimaarluni.
Augkut-gga keluani
cali cat unkut
una-i tangerrnaqluteng
qaugyam qaingani
mat’um mer’em ciniin’.
Aqvaqurluni taw
at’ertuq kan’a taw
matangqaluni kana.
Elliitun ayuqelria kan’a.
Tawa-ll’ elliin taun
pillni taw enqaqerluku
pivillrani taw kana.
Aal tekiartellinia
tekiarcamiu pillinia,
"Waq’a ataki?!
Na-, na-, naken,
…Naken taw piyit?"
Una-ll’ taw qavallermineng
tupalriatun ayuqlun’
aitarelun’ tawaten.
Arnaulliniluni.
Aali tawa-i
qanengssaglun’ elliitun-ll’
qantuluni tawa.
Aturai tamakut
arqevkarluki
uunguciilengraaki.
Aturakek-llu tamakut
taqnerrlugcimavkenateng
ellurtarrlainauluteng tawa
tamalkurmeng.
Arnam-am taw atutukai
tamaq’apiarami
tamaq’apiarami uitaluteng.
Tamlkuqapiaremeng.
Piluguuk-llu-gguq taum
alukatarlutek ak’astun
pinevyaneng imkuneng
tangniqucirlukek
nalukataneng pitukaitneng.
Qaqimaluni-m taw elliitun
arnam atutukai taw
tagulluki
quyatekluk’ cakneq taw.
Nanuumiinani tawa
qanengssagluni.
Tawa-ll’ elliin-ll’
kiularlun’.
Taw tawa-i tamana tawamt’-llu tawa
enmeg ilua taw
pinqegcaqanirluk’
taum taw arnam.
Caciryaraicitun makut.
Cunagguq un’ taw
nutaan taw
uterteqataraqami-ll’
taw utercuglun’
taw uterrnaurtuq cakneq.
Waten taw ayagaciryaraqluku
una yaaqvanun
ayagaciryaraqluku.
Ellmegtun ayuelriameng
tangerqernayukluki
tangerqernayuklukuarluni.
Makut-llu
nallunairturnallernani
cugmun teguqernayukluki
cali taw piluni.
Aa cunagguq-am tawa
elgarraarluni taw
cangalliurpegnatek taw.
Taw-i-ll’ piuraqerluni
una aip- tauna
nulirra, arnii tauna
aqsiigmineng pilliiniuq.
Aqsiik ukuk
angturringellinilutek.
Cagingaura-, cagingaluku-ll’
piaqeni taw peketnaurtuq.
Tawa tamakuneng caneng
tangtuami tauna
angutii.
Makuneng-ll’ tuntuneng tangtuami
cali tamanqegcaaremeng uitaluteng.
Nalluvkenaku taw tauna taw
elkegenka ellmegtun
ayuqelriaruciqniluku
taw piaqluku.
Una wanigg’
taum aiparmi qumii.
Tawa-ll’ piqerluni taw
qumiulnguami
anlliniuq…
maaten-gguq an’uq
tan’gurraulliniluni.
Aa, quyatekluku tawa.
Anngan-llu taw
aatiin acilliniluku
at’illiniluku
Maklaggsurlimeng.
Aa tawa-gguq im’ un’
tan’gurteng (?)
Cailqenrilami taw
angliyullra cukanreluni taw
aatiin taw
yaaqvanun ayagyaraqnauraa.
Tawamt’-ll’ waten angturring’ngami
makuneng ungungssineng
taw ulapequcirluk’
qagaani taw ilakluki taw
ulapeqnaurtuq.
Tawa-i maani-ll’
manglaraani enem taum
aqumuranaurtut caaqameng
tawamt’-ll’ tauna taw
ulapeqaqan
ayuqenrilnguut makut unguvalriit
nunami maan’ pitulit
ullagluku taw aquitnauraat,
nunaniryugnaurtuq
taw tauna cakneq tan’gurraq
tamakuneng ilaluni.
Kiitawani taw angurrilun’
taw-am piqerluni
tawamt’-ll’ una wanigg’ aipaa taun
aqsiigmi taw-am
imangellinilutek.
Taw-am nallunriamegnegu
taw nallunrilamiu
taum nutem makut unguvalriit
tangvaggaarluki.
Tawa-i-ll’ piluku taw-am
"Wangkuk-am wanigg’
ayuqelriameng cali taw
ilangeqatartukuk."
Tawa-i angturring’ngami
ann’nariani anlliniuq-am
tawamt’-ll’-am
angutngulliniluni.
Tawa-i quyatekluku
imkuk angayuqaak.
Tawamt’-ll’ acilliniluku
Taqukarliameng.
Tauna uyuraa.
Tauna-ll’ anngaa Maklaggsurlimeng.
Cunagga imkuk
tan’gurraak tawa
angliyullrak cukanreluni.
Tawamt’-llu tawa
nekevyuurtengangneng
waten taw
ellmitun qayilukek.
Qayilukek.
Calirlukek taw calirturlukek
makuneng cami
ayuqaitneng tawa
calirlukek angutet
atutukaitneng.
Cunagga-am taun’
Maklaggsurli waten
anguaryaurcami imarpigmi
unani anguaryaurcan
aa, makliit taw makut
qayaa-llu-gguq
cingeqciurenauraat tawa.
Caluku taw
alikevkenaku taw
ilaliurnauraa tawa.
Tawamt’-llu cal’
tawaten-gguq-am
tawaam piyuunateng
agturcicuunateng tamakut.
Tawamt’-llu-gguq piqerluni
tauna Maklaggsurliullilria
ugtamun mayurluni.
Caciquq tawa taw
ulapkuyaluni.
Aipaqluku.
Atiigni taw tangvallininaurak
taw cangalkevkenaked
cangayuyuunani-ll’ ellii.
Tawamt’-ll’ tauna taw
Taqukarliareq
pawani piaqan
makut carayallraat ullagluki.
Makut unguvalriit iluiraluku.
Waten taw
naryaniurturallininauraat-ll’ man’
tan’gurraam
taum pia.
Nekevyuurcamek taw imkuk
taum-ll’ atiin taw
entun ayuqelriameng
qaygilivkallinilukek.
Kenillirluku.
Atii-ga taw-am
maqilriameng
tangerqayuilengremi taw
maqiyaurrluni.
Kiitawani-gguq taukuk
ilagaucaurtuk irniak.
Nekevyaurrlutek taw
nekevpaurrlutek taw
pingnatunglutek.
Picim tawa-ll’ iliini
unuakumi taw tupalliniuk
imkuk anngaqelriik qaygimi.
Tawa-i-ll’ agngamek
enmun amavet agngamek
qantatek teguluki taw
nerllinilutek.
Taqngamek-llu nangercamek…
…nangerrlutek
atiigneng-ll’ qaill’
aaniigneng-ll’
upuartevkenakek
anngamek tawa-ll’
unavet cinamun
atrelutek
qaugyam qainganun
negetmun taw
amllillinilutek.
Ayalliuk tawa
negetmun taw.
Aruliaqerlutek taw
qanengssagaqlutek.
Umyugakek cakneq
cumiggluteg negetmun.
Tawa-i-ll’ taglutek
pawavet piaqlutek.
Tawamt’-llu tawa kiagem mat’um
erenra taktuyaaqelria.
Aruliaqaamek piuk:
"Ak’a taw unu-, unungellinilria."
Tawa-ll’ nangerrlutek
qanaatellinilutek,
"aali atamegnung imum
peng’garciiqaakuk.
Wangkuk tawaam
qipeskumegnung."
Tawa-ll’ taum uyuraan piqallia:
"Unugtuq, unugciqaakuk
unuaqun tawaam
qipeskumegnung
qavaqerraarlunung piciquq-
assinriciqngatuq."
Taw-am angqerluk’
taw-am negetmun
amlliqaniqerlutek cal’
ayagarteqerlutek
unugngan-llu
taglutek pawavet.
Aqumqaageng-am taw
iluvaraluteng at
ungungssit iluvarluteng
awatairluku
puqlameggneng cikiumalukek.
Tauna-ll’ Taqukarliareq
carayallraat makut taw
pinqegcaareluku.
Unuakun tawa-ll’
nangercamek,
tupiimek atraamek
anngaa taun’ pilliniuq,
"Waq’a, qaill’ wanigg’
piciqsinung?"
Uyurani-m taw taun
elliin taw puqi-, puqinruuratuan
caaqamek,
taw atanequreluku
taum anngaan.
Tawa-ll im’um
uyuraan kiullia,
"Ayacuaqerluk ataki
negetmun cali."
Waten taw
ayaine’gmini pawavet
taglutek tawamt’-llu
carkaituurnaurtuk
nunamun pawavet.
Cameng tawa
caqalleruaremeng
kiyarqu’rlutek.
Piyaaqnaurtuk
tangyuunatek.
Taw-am ayagartelliniuk tawa
negetmun tawa.
Tawa-am ayainanermegni
man’a unutmun
ingluvangaqataqercilluku
waten ingluvangaqataqercilluku
erneq
kuigmun mat’umun
ameltulriamun tekiartelliniuk
qaillun taw kepsunaunani.
Nang’ercamek kiyartelliniuk
kiatmun…
ennguciqnganani qamna
ciniini tamatum.
Nangerrlutek tawa-at pilliuk:
"Wa-qa, qamna-qa ennguuq?
Ennguciqnganani
ciin qama ayuqa?
Taw ullakarlarpuk."
Ullaineragni
anqallinikili augna,
anqerraarluni-ll’ tayim
itliniluni.
Aal pilliuk,
"Tang, tangerrluk’ augna
wangkugtun ayuqelria,
teki-, tekiteqatartukuk
wangkuk cali."
Tekicaartuinagneng tawamt’-ll’
yaa anllinikilik
yaa malruulutek.
Aal yaa-i taw an’aqlutek
tekiartellinilutek-llu tawa
tekiarcagneng-ll’
imkuk kevgaraak
cuvangarrlutek tayim
itqertellinilutek.
Qama-i qanlliniuk
kegkuk tekitnilukek.
Ama-i taw pilliuq
taum itresqellukek.
Uyangaarrlutek pilliuk
"itertek"-gguq.
Iterlutek taw
aqumqallinilutek.
Arnalquareq ikna
arnaurtellria taw
arnaurteluaqauciinani taw
arnaurteluaqanrilengremi
taukuni teggenruluni.
Anlliniluni taw-ll’ taw-am
"Aali! Cillami
cungqerrsaaqellinivagartuq."
Tawa-ll’ nerevkaasqellukek.
Imkuk-llu qantagneng
malrugneng pilutek
Imirturallinikilikek
maaten taitait
maani taw nunami
naumatulit tamanqegcaaraita
ilairtaareluki makut
nunamquyuut cat
taw ilairtaareluki qanta-
qantaanun ekliniluki.
Tawa taw nerellragni
taw qanengssagaqluni tauna
arna-, arnaq tauna.
Tawa-i ellait
wanigg’ cuuniluteng
cameng nalluluteng taw
cuuniluteng.
Unguvalrianeng tawaam
taw makuneng.
Caqciaqagneng-llu
(Qastuyaqunakek taukuk)
caqciaqagneng-llu taw
unguvalrianeng
qanengssagcit’tuniluteng.
Aal tawa-I-ll’ tauna
unugpak uitalutek taw
qavarlutek tawani.
Tawa-i-ll’ unuaquan
tuntumeng tuquqaarluku
pilagluku-llu
pilagturarraarluku-llu
teguyunarcanqegcaareluku
tawamt’-ll’ iterquareluki.
Qanqerlutek-llu
aanangqerrnilutek
atangqerrnilutek-llu
wanigg’ taw qipteqatarnilutek.
Taw angralukek
taw angralukek.
Qiplutek tawa
unuakumi tawa.
Aqvaqurtuk tawa uqilangnaqlutek
qayugg caqciqayuunatek-llu
pawani.
Cakneq taw uqilangnaqlutek
aqvaqurtuk.
Aruliaqallertek una taw
ikgelkelluku.
Imumeng-llu man’a
tan’gernariyarturluni
tekicarturluku-ll’ ingna eniit.
Atiig ingna qaygiim
qaingani nacarturluni
nangerngalria.
Yaa-i taw nangengqaluni.
Tawa-ll’ maa-i
menglairyaartuagneng taw
pillinilukek,
"Calu-, calutek
peng’garcitaaksagaraqcitek?"
Tawa-i enmun iterlutek
qanemcilutek taukugnun.
Qaill’ kiuqerpegnakek
taum atiin tawa
atiigneng.
Unuakumi tawa-ll’
qaygimi pillragni
uitallragni
atiigneng unuakuaremi
taw qavaryungraagneng
imassuircamek taw
qavaryugyaaqlutek.
Atiineng itervikluk’ agluk’
neryartuusqaak.
Tawa-i atamek pisqutii
qaill’ narurterluku-ll’
piyuilamegnegu taw
anlutek
aglutek taw nerlutek.
Aa tawa-i-ll’ tawa nerlutek.
Nernermeng-llu taqngamek
uptesqellukek
tawamt’-llu aaniigneng-llu
taum aaniita
makut pisqaqaqaat
caneng tawa
neryungnarcarluk’
tevegtuareluki.
Imirtuareluki.
Atiigneng-llu tawamt’-ll’
man’a caneng-am
mii-, miiyvigteng
ca imna taw
umcilria imirluku
tawamt’-ll’ piluku.
Uptesqellukek
qaya- qayateng taw upluku
negetmurrluteng.
Negetmun taw cagnitaqelriit taw.
Tawa-I-ll’ imna
ernerrlutek malrugneng
pillruyaaquk
negetmurtellermengni.
Tawa-ll’ tawani taw
ernermi ataucimi
qipcamek
unu- unukatartu’rcilluku
tekitellruug nunameggnun.
Tawamt’-ll’ tawani-gguq
waten qayatgun piameng,
im, naug qiiviniraqelria
qiivirneq kayungluni
negetmun carvanitulria
imarpik, ataucimeng
carvanengqerpegnani…
…tamana taw maligarrluku taw
pillermeggni tawamt’-llu
tawa tauna kuik
tekitelliniluku
unugturautekuluku.
Ernerpak.
Aa tawa itreluteng.
Aa nutaan qanengssaglutek.
Qanengssaglutek taukuk
kiuklutek arnak.
Atiik-llu tauna-llu.
Ellait-ll’ taw waten anluteng
caluteng ulapeqluteng
taw aquiluteng.
Nunakililuteng.
Tawa-i-ll’ unuakun
tawamt’-ll’ taw upcameng.
Upcameng
atiigneng tauna
ellii tauna teggen-,
aaniik tauna
alrapaqluku taukuk-llu
kevgaraak elkegenka
av’karlukek alrapaqlukek.
Cai taw aturyugarkait
qayameggnun ekurluki
tawamt’-ll’ qipyulluki
nunameggnun.
Tawa-i-ll’ tekilluteng
tawamt’-ll’ tekicameng
tawa tawamt’-ll’ tauna taw
marrlugaq tauna.
Taukugni aaniigni uitaluni.
Tawa-i-ll’ tawani taw
tekicat- tekicata
tekicameng-am
pikameggneng taw teguraucameng
caneng makuneng-llu cakameggneng
nuuqitenrilameng
cateng-llu tamakut cakateng
alingyunrilata.
Enlivkarluk’.
Enlivkarluk’ tawa.
Cat taw
aturluki taw
enlilutek.
Enlilutek tamatum
taum atami tamatuneng
atutukai aturluki.
Muraganun atutukai
atiigneng ikayualuteng.
Taqngamegteggu-ll’ taw
tauna taw tawani
maurluak etevkarluku
tawani maurluani
tawamt’-llu taukuk tauna
naliak-kiq tayim piaqak
taukugni aanagmini
uitavkarluku.
Aana- Aal taw
tawa-i caaqluteng
cungnaqucineng
aturluteng tamaani
nutaan tawaten
cuuguluteng taukut taw.
Makut-ll’ cakaniyuunateng
unguvalriit nuyurritellrit.
Cunagguq-qa imna taukuk
piqerlutek tawamt’-ll’
taukuk kevgaraak
taukuk
tawamt’-llu quminglutek tawa.
Kiitawani imkut taukut
amlleringurangelliniut
waten tawa.
Piyunariaqameng
piaqluteng taw waten
tegulluteng piaqluteng
enliluteng tawaten.
Enneng taqurqelluteng
imkut-llu tamakut
ungungssit nuyurritqapiarallrit
nuyurritenqegcaareluteng
nuyurritellrit
cillaqsigiinarluteng
awatara-
awatararangluteng
pilliniluteng.
Amlleringluteng tawa.
Kiitawani imkut waten ullagaqaciteng qimagyaurtut
tekicitevkenateng
waten ayakarluteng
piyaurtut makut pitarkat.
Kanani cal’ taw
imarpigmi taw
ayuqluku.
Tawa-ll’ taun’ taw
maurluat maurluq tauna
imkuk kevgaraak
aulukestellrak qanlliniuq:
Qakemna nunallerteng
nayurcirluku nunayeng
qakemna pisqelluku
qamqapigcitevkenaku.
Tawa-ll’-am taw
ilait avgit tayim
pingataqut-llu
angyaneng tawaten
taqurqevkarluki
taum atiita
pikaitenrilameng.
Ataniagu’rluki.
Angyaneng cal’ taw
tangerqaiyuulengremeng
qaill’ angyineq nallunritau?
Cul’irluku qakemna
waten tawa
ullagtaarulluteng
nunataarulluteng pituluteng.
Tawani taw
avauriqalliniunga
assiqernauqa:
pekpailegmeng tawani
qanlliut:
Ellait wanigg’ cameng
nunaniryuutmeng
carraunateng waten
nuna cuullerkarteng
qanrutekluku.
Qaygiyeng-ll’ angtucallruluku.
Cunagguq un’ caneng
taqurqelluteng
makuneng caneng
atungruyagyaraneng-llu
cayaraneng
taqurqelluteng tawa
nunaniryugnaurtut taw
iliit quyurrluteng
piaqameng.
Tawa nutaan avvluteng.
Nutaan imkut
taw nunallrat cukanreluni
negeqliit-llu
ukut cali
yaaqliit uganaqlii cali
naullra cal’ cukanreluni.
Man’a, man’a taw maa-i
piciryaraat man’a
qanrutkaqaat
taukuneng-
wangkutnun-, wangkuta
mat’umeng
caciryaraput makut tawaken taw
kingunengqerrniluki.
Imkut wa-tawa civumteni qulirat
tamakut atutullrullikait
man’a picirayararput-ll’
wangkuta qulirauluteng pitullret.
Taukut-llu keyirremeng taw cuu-
taukuneng taw cuk man’a taw
nauniaqaat.
Taukurrlainarneng.
Tawamt’-llu man’a cuut
caciryaraat
taukuneng tawa
tailriaruniluku.
Man’a cum qaillun
pingnatuuciq
man’a tamakut
taw pitarkautait
ilaketukait
imkut ilaku’rluki pitukait
alingtariqapiareluteng
tawa, alingtariluteng.
Taw tamakut taw
caskuteng aturluki tawa
piaqluteng
pingatugaqluteng.
Cauyaneng-llu makuneng taw
nunaniryuucirluteng
aipateng amkut waten
ilakerrlainaryaaqluteng tamakut
aipameggneng inglulirluteng
caaqluteng aipait imkut
aipateng cali aqvaluki
taw piaqluki.
Cateng tamakut piluki
maurluunkuk tauna nunallrat
taukuk-llu Maklaggsurlinkut.
Tawa-i caciryaraq tamaaken-gguq
taukuneng kinguvalriaruaquq
man’a maa piciryararput wangkuta
taukut-llu qulirat atutullrullikiit
cali piciryaraq man’a.
Tawa-i tamaani
ayagniqarrallermini-llam
piurngaunani pillruyaaqelria
camna elgerrnginanrani-llu
kitugquratuaqamegteggu
makut taw eglerquralriit.
Mat’ungremi tawa
cuucitun ayuqluni eglerrnginanermini
piurngaiterrlgaurcilluku
kitugqu’rluku pituluku
taw piu-, piu-, piurtengllilria
tayim ayangiqarrallermin’
piurngaluaqallrunricaaqluni.
Tawamt’-llu makut pitameng
unguvalriit nakacuit
tawamt’-ll’ qelekluki
anglayuutekluki
taw callermeggnun
mat’umun taw
pillininaurait
cayarait tawa cuut
aturluki.
Qel’kerraarluki
tawa piciryaraicitun taw
piaqluki
tamakut waten unguvalriartameng
makut nakacuit.
Maa-i kevgiq- kevgiq-gguq
cali man’a cali
kevganeng pituluteng
waten tawa
quyuq-, kevgi-, kevgiraqameng
taw quyurtepig-
quyurrluteng taw
aipaani taum nunam uitaaqluteng.
Malruulutek taukuk una wanigg’
qaneryaraq niitellemni waten
tamakut qanemcikestellri
qanaatullruut taukuneng
kinguvarniluku man’a cuut
caciryaraat.
Tawa-ll’, taum taw
kinguakun
kingurpiikun taum pingataquq.
Tawamt’-lluum nakaciutullrat
man’a nakacugneng
aulukituluteng anglayuucitullrat.
Uum-gguq nakacuut
ayautellrata erenrit makut
kitugtelqai.
Tekicami.
Piicimaarraarluni
tan’gurraam nakacuut
ayautellrataku.
Erenrit makut
nakacuut tegumiaqaqateki
ernirluki pitukait.
Wangkuta-ll’ cal’,
imumi cali
er-, er-, ernir-, ernerneng
cuqyucirtu’rluki pitullrukput
ak’a, cat makut
caciryarat.
Taum-gguq tawa
tekicami taw
kitugtelqai makut
ernerkait tamakut.
Tama taw-am wanigg’
taw una qaneryaraq tawa
cameng iqua piiurutuq.
Iquklipailemni una taw
qacungarcaaqellruaqa una.
Tawaam una
niitellemni wii
niiteqarraallemni
qanemciyugaqa niitetullemni
taktullruyaaquq.
Malruulutek waten
unugyarturaqan
qanemcikaqamegteggu
payugqurngellra
tekilluku qanemciktullruat
qanemcikestaita.
Nunameng-llu ataucimeng una
niitellruvkenaku wii.
Qissunameng niitelluluku.
Ugkuneng-llu uaqlimteneng
niitellruluku.
Tawamt’-ll’
Kayalivigmiullerneng
imkuneng unirqullritneng
awani Ayuutem
akiantellerneng
Kayalivigmiullerneng
cali niitellruluku.
Waten taw carkaicuutekluku
atakumi
una taw atakurrlainarmi taw
qanemciku’urenauraat
ingna payugqullrat
tekiarrluku.
Tawa-i taq’aqa tawa.